جنبش هکرها و هنر و صنایع دستی باعث تولید محصولات مختلفی در قرن بیستم شدند.که با شروع قرن بیست و یک و ورود تکنولوژیهای پیشرفته به زندگی مردم عادی، حالا دیگر رویای نسلهای گذشته میتوانست به واقعیت نزدیک شود.
جنبش خلاق (Maker Movement) یا جنبش سازنده عبارتی است که از سال ۲۰۰۵ و با معرفی مجله ساخت یا خلق (Make) مورد استفاده قرار گرفت . بر خلاف جنبش Arts and Crafts اما این جنبش با تکنولوژیهای روز مخالفتی نداشت و به دنبال استفاده حداکثری از آن بود.
در سال ۲۰۰۵ رسانه اوریلی، با تاسیس مجله Make این جنبش را Makers Movement یا همان جنبش خلاق نامید. حالا دیگر بسترهایی وجود داشت که تحقق رویای جنبشهای قبلی را ممکن میساخت. حالا طراحان و سازندگان با استفاده از پلتفرمهای مختلف میتوانستند با هم ارتباط برقرار کنند، ساختههایشان را با دیگران به اشتراک بگذارند، افراد دیگر را آموزش بدهند، جذب سرمایه کنند و محصولاتشان را به فروش برسانند. حالا تکنولوژیهای ساختی مانند پرینترهای سه بعدی، برش لیزر و سی ان سی وجود داشت که دامنه محصولات قابل ساخت را به شدت افزایش میداد.
این داستانی مختصر از شکل گیری و تاریخچه جنبش خلاق بود. جنبشی که توان تحول دنیای اطراف ما را دارد و با به کار گیری مدل ذهنی آن میتوانیم فرصتهای شگفت انگیزی را در اطراف خود ایجاد کنیم. انسانها همیشه در حال ساخت و تولید ابزارها و وسایلی بودند که نیازهای آنها را رفع میکرد. اما روندی که طی دو قرن پیش شکل گرفت خیلی چیزها را تغییر داد. با انقلاب صنعتی و به دنبال آن تولید انبوه، ابزارهای دستساز و کارگاههای کوچک به حاشیه رانده شده و تبدیل به یک سرگرمی شدند. دیگر ساخت ابزارها بر اساس نیاز یک گروه کوچک و به دست افراد ماهر محلی نبود. حالا شرکتهای بزرگ در پی ساخت وسایلی بودند که نیازهای میلیونها و میلیاردها نفر را رفع میکرد.
با نگاهی به تاریخ جوامع انسانی یکی از بارزترین تفاوتهای انسان با حیوان در ساخت و استفاده از ابزار مناسب بوده است. ابزاری که با استفاده درست از آن نسبت به دیگر موجودات برتری نسبی مییابیم. انسان نیازی به دندانهای بلند و تیز نداشت چرا که با ابزاری مثل نیزه میتوانست به شکار بپردازد، با ساختن خانه نیاز به امنیت خود را رفع کرد و با توسعه ابزارهای کشاورزی وابستگی خود به شکار را کاهش داد. اما حالا همه چیز دارد تغییر میکند. روند ساختن محصولات، دیجیتالی شده و مانند هر چیزی که دیجیتالی میشود، تغییرات بنیادینی در آن رخ داده است. این همان چیزی است که ما از آن به عنوان جنبش خلاق نام میبریم. جنبش سازنده (Maker Movement) که ما در دیمانسه ترجیح میدهیم آن را به جنبش خلاق ترجمه کنیم، اولین بار توسط دیل داورتی (Dale Dougherty) از رسانه اوریلی (O’reilly Media) مورد استفاده قرار گرفت. رسانه اوریلی در سال ۲۰۰۵ با تاسیس مجله Make به صورت رسمی شروع جنبش خلاق را رقم زد و پس از آن نیز در سال ۲۰۰۶ با برگزاری رویدادهای Maker Fair نشان داد که در ادامه این حرکت بسیار جدی است. تعریفهای متفاوتی برای جنبش خلاق وجود دارد و به دلیل ابهامی که در اکثر آنها وجود دارد، نمیتوان تعریف دقیقی از آن ارائه داد. کریس آندرسون سردبیر پیشین مجله WIRED جنبش خلاق را اینگونه تعریف میکند :
گروهی از نسل وب که به پیکسلها و صفحات (محصولات دنیای دیجیتال) اکتفا نکرده و در حال ساختن چیزهای فیزیکی هستند. اگر دنیای دیجیتال را متشکل از بیتها بدانیم و دنیای فیزیکی را متشکل از اتمها، میتوانیم جنبش خلاق را اینگونه تعریف کنیم : «کسانی که با استفاده از ابزارهای قدرتمند نرمافزاری و سختافزاری، با اتمها مانند بیتهای دنیای وب رفتار کرده و روش ساختن وسایل قابل لمس را متحول میکنند.» در واقع جنبش خلاق متشکل از افراد حرفهای و آماتوری است که با استفاده از زیرساختهای وب و تکنولوژیهای طراحی و ساخت جدید در پی خلق محصولاتی نوین هستند. جنبش خلاق سه ویژگی اساسی دارد که عبارت است از : 1- افرادی که با استفاده از ابزارهای دیجیتال محصولات جدیدی را طراحی میکنند و آنها را نمونهسازی میکنند. 2- وجود یک فرهنگ عمومی برای به اشتراکگذاری طرحها و تعامل در جوامع آنلاین. 3- استفاده از استانداردهای طراحی که به همه این امکان را میدهد تا در هر کجای دنیا از این فایلها استفاده کنند و در صورت نیاز آنها را در مقیاسهای بزرگتر تولید کنند یا با استفاده از ابزارهایی مثل پرینترهای سه بعدی آنها را در خانه خود بسازند.
شاید مرور تحولاتی که به شکل گیری جنبش خلاق انجامیده به ما کمک کند تا درک بهتری از این جنبش به دست بیاوریم. عامل اساسی دوم شکلگیری بسترهایی برای تعامل بیشتر افراد بود. طراحیهایی که دیجیتال شدند امروزه به راحتی به اشتراک گذاشته میشوند و طراحان میتوانند بازخورد بگیرند و افراد دیگر هم میتوانند به سادگی از طراحیهای آنلاین موجود استفاده کنند. علاوه بر این پلتفرمهای حمایت جمعی (Crowdgunding) مثل Kickstarter به نوآوران این امکان را داد که برای ایدههای خود از طریق مشتریان نهایی جذب سرمایه کنند و محصولات خود را بدون نیاز به سرمایه هنگفت شرکتهای بزرگ توسعه دهند.
اولین عامل اساسی در شکل گیری جنبش خلاق، پیدایش تکنولوژیهای دیجیتال برای طراحی و تولید است. ابزارهایی چون نرمافزارهای طراحی سه بعدی (CAD)، پرینترهای سه بعدی، دستگاههای برش لیزر، دستگاههای سی ان سی و اسکنرهای سه بعدی علاوه بر اینکه روشهای جدیدی را برای تولید محصولات معرفی کردند، بلکه این تکنولوژیها را بیش از پیش ارزان کردند و در اختیار مردم گذاشتند و به خانهها و کارگاههای شخصیشان آوردند. سومین عامل هم در دسترس بودن پلتفرمهای ساخت محصول است. در گذشته شما باید به دنبال ایدههای با توانایی تولید انبوه میرفتید و اگر ایده را پیدا میکردید باید تجهیزات تولید انبوه میخریدید و یا با یک شرکت تولیدی برای تولید آن محصول مذاکره میکردید. تجهیزات تولید در گذشته در اختیار شرکتهای بزرگ بود و به همین دلیل هم هر ایدهای موفق به تولید نمیشد. امروز اما شما میتوانید با مراجعه به وبسایتهایی مانند Shapeways و یا Ponoko سفارش ساخت محصول خود را در هر مقیاسی ثبت کنید و سفارش شما در دو روز کاری به دستتان میرسد. جنبش خلاق همان کاری را با صنعت تولید خواهد کرد که اینترنت و شبکههای اجتماعی با رسانهها انجام دادند. از زمان اولین انقلاب صنعتی، ابزارهای ساخت در اختیار افراد معدودی بود و شرکتهای بزرگ تصمیم میگرفتند که چه محصولی برای تولید بهتر است. درست همان وضعیتی که رسانهها در قرن بیستم داشتند. شرکتهای بزرگی که تمام اخبار جهان از طریق آنها و توسط آنها به گوش عموم میرسید. جنبش خلاق همان کاری را با صنعت تولید خواهد کرد که اینترنت و شبکههای اجتماعی با رسانهها انجام دادند. حالا شاید بشود گفت که وقتی از «جنبش خلاق» صحبت میکنیم، به طور دقیق منظورمان چیست. جنبش خلاق امروز در مرحلهای است که صنعت کامپیوترهای خانگی در سال ۱۹۸۴ قرار داشت. این جنبش با عواملی که باعث شکل گیری آن شد، در حال متحول کردن صنعت تولید است و این تحول مانند تحول دنیای وب، از پایین به بالاست و خوب است که در نظر داشته باشیم که صنعت تولید، یکی از بزرگترین صنایع دنیاست.
- @
با ما همراه باشید.....#@
|