سوال کردن یکی از قوی ترین ابزارهای تفکر عاقلانه و منطقی است بنابراین با توجه به نقش مهم تفکر میشه گفت سوال کردن در هر زمینه ای شاه کلید موفقیت انسان است. وظیفه پدر و مادر و اطرافیان کودک این است که با دقت و حوصله به سؤالات کودک جواب دهند. برخی والدین به جای اینکه خوشحال باشند فرزندشان مراحل رشد خود را به سلامت طی می کند از سوالات فرزند خود کلافه شده و فکر می کنند کودکشان فضول است و به هر چیزی کار دارد در حالی که او با سوال در حال یادگیری و شناخت دنیای اطراف خود است.
از طریق کنجکاوی کردن، دو تفکر در کودکان، فعال و تقویت میشود. یکی، تفکر خلاق است یعنی اینکه فرد بتواند از امکانات موجود، تحلیل و نتیجه درستی ارائه بدهد؛ دیگری، تفکر انتقادی است. کودک باید بداند که سؤال کردن، نشانه ضعف نیست.
وقتی پاسخ سؤال کودک را نمیدانیم، چه کار کنیم؟ یک راه حل برای مواقعی که پاسخ سؤال کودک را نمیدانیم یا نمیدانیم چطور به او توضیح دهیم این است که اول، از خودش بپرسیم؛ یعنی وقتی کودک پرسید فلان وسیله، چطور کار میکند؟ از او بپرسیم تو چه فکر میکنی؟ اگر پاسخ او، متناسب با سنش، خوب بود؛ بگوییم آفرین، همین درست است. پاسخ ما و کلمات و جملاتی که استفاده میکنیم، باید متناسب با رشد شناختی و رشد کودک باشد تا بتواند کمککننده باشد.
چطور میتوانیم کنجکاوی کودکان را پرورش دهیم و در مسیر درست، هدایت کنیم؟ برای تقویت کنجکاوی کودک و هدایت درست آن، چند کار باید انجام دهیم؛اول باید به کودک برای برقراری درست ارتباط، آموزش دهیم. به او بفهمانیم که پاسخ به سؤالات گاهی امکانپذیر نیست تا اگر در شرایطی نتونستیم به سؤالاتش جواب بدیم مطلب را درک کرده و بپذیرد، نه اینکه موجب سرخوردگی و گوشهگیری او بشود.
در پاسخ به برخی سؤالات لازم است قوانین مربوط به آن را به کودک آموزش دهیم. قوانین باید به صورت جزئی به کودک آموزش داده شوند؛ از کلیگویی دوری کنیم.برای مثال در مورد کبریت، نباید به طورکلی، بگوییم تو نباید به کبریت دست بزنی باید موارد استفاده از آن و روش استفاده را برای کودک توضیح دهیم. بگوییم که از یک سن خاص، میتواند به کبریت دست بزند و در حال حاضر فقط میتواند بیرون از منزل و با حضور بزرگترها و برای موارد خاصی، از کبریت استفاده کند و شرایط انجام این کار را هم برای او فراهم کنیم. در صورتی که کودک، قوانین را به درستی رعایت کرد، برای او پاداش و در غیر این صورت، تنبیه مناسبی را مثل محرومیت موقت از برخی چیزها، در نظر بگیریم.
هیچ وقت نباید کودک را از سؤال پرسیدن، منع کنیم. وظیفه والدین این است که به سؤالات کودکشان، پاسخ دهند؛ همچنین برای رشد کنجکاوی، باید به کودک یاد بدهیم که خودش هم در پیدا کردن پاسخ سؤالهایش، مشارکت داشته باشد.
راه بعدی این است که وقتی پاسخ سؤالی را به کودک گفتیم؛ بعد از گذشت مدتی درباره آن دوباره با کودک صحبت کنیم. در واقع، پیگیری کنیم که آیا مطلب، در ذهنش باقی مانده است و اگر لازم شد دوباره آنرا تکرار کنیم. گاهی ممکن است کودک، منظور ما را درست درک نکرده باشد؛ با این بررسی مجدد، ما متوجه اشکال و اشتباه پیش آمده میشویم و آنرا تصحیح میکنیم تا کودک، مطلبی را به اشتباه یاد نگیرد.
والدین باید آمادگی و حوصله سؤالات بیشمار کودکان را داشته باشند. اگر حوصله پاسخ دادن به سؤالات کودکشان را نداشته باشند و پاسخ مناسب را به او ندهند؛ بخش زیادی از کنجکاوی و در نتیجه، خلاقیت کودک را متوقف میکنند.
|