"این چیه بابا؟"؛ "اون چرا اونجوریه مامان؟" پرسیدن در کودکان برای تمام پدر و مادرها پدیدهای آشنا است. امری که از سه سالگی آغاز میشود و گاهی والدین را تا سرحد کلافگی میکشاند. کودکان برای شناخت دنیای اطراف خود ناچار از پرسیدن و سوال کردن هستند و یکی از وظایف والدین پاسخ دادن به پرسشهایی است که گاهی انگار تمامی ندارند. این پرسشها و به دنبال پاسخ بودن شروع مسیری است که به تفکر انتقادی در انسان ختم میشود.
اهمیت تفکر انتقادی در کودکان
شاید این سوال پیش بیاید که تفکر انتقادی چه ربطی به کودک چهار و پنج ساله دارد؟ واقعیت این است که بر اساس مطالعات علمی در دنیای پیچیده امروز کودکان برای دستیابی به موفقیت و شادکامی نیازمند مهارت هایی هستند که یکی از آنها تفکر انتقادی است.
تفکر انتقادی به زبان ساده یعنی اینکه بچه ها قادر باشند مسائل اطراف خود را به روشنی درک کنند اطلاعات لازم را جمع آوری و ترکیب کنند و توانایی ارزیابی، تحلیل و داوری آن را داشته باشند تا بتوانند استدلال کنند و به ارزیابی مسائل و مشکلات بپردازند. نقص در آموزش این مهارت از کودکی می تواند باعث صدمه عدم پذیرش یا خرابکاری هایی شود که ممکن است فرد را با خطرات مهلکی رو به رو سازد. کودکی که مهارت تفکر انتقادی را نیاموزد در جوانی و بزرگسالی نمی تواند راه حل های متعدد برای مسائل را بررسی و بهترین شیوه را انتخاب کند.
تفکر انتقادی به چه کارِ کودکان ما میآید؟ امروزه بچههای ما از پنج و شش سالگی در معرض انواع شبکههای اجتماعی قابل دسترس از طریق گوشی های تلفن همراه هستند. بگذریم از این که در دوران شیوع کرونا عملاً این گوشی ها و تبلیت و کانال ها به وسیله آموزش آنها تبدیل شده و محدودیت های عادی و معمول نیز از میان برداشته شده است. به هر حال کودکان با دسترسی به این شبکه های مجازی و تبلیغات و محتوای آن نیاز به ابزاری دارند که تا بتوانند درستی و نادرستی اطلاعات را ارزیابی کنند. همین یک دلیل کافی است تا جدی بودن ضرورت یادگیری تفکر انتقادی را به والدین گوشزد کند.
مهمترین کاربردهای تفکر انتقادی در زندگی کودکان به شرح زیر است: توانایی تشخیص پیشنهاد/اطلاعات سالم از پیشنهاد/اطلاعات ناسالم امکان تشخیص اطلاعات اساسی برای یک تصمیم گیری توانایی تشخیص واقعیت ها و محدود نشدن به حدس و گمان امکان پیش بینی عواقب اعمال و رفتارهای خود قبل از انجام آن
برای ایجاد تفکر انتقادی در کودکان چه کار کنیم؟ - زودتر دست به کار شوید - تعصب و اجبار به خرج ندهید - کودکان را به پرسش تشویق کنید - کودکان را به پرسش کردن و پرسشهای بیشترتشوبق کنید - از کودکان پرسشهایی بپرسید که میدانید جوابشان را میدانند - اجازه دهید آنها احساس کنند که خودشان جواب را یافتهاند - فضای یادگیری را برای ایده های که آنها می دهند باز بگذارید - اجازه دهید تا آن ها از تجربه ایده های جدید راحت باشند و از خطا کردن، نترسند - از فرزندتان بخواهید که توضیحات و راه حلهای جایگزین را نیز در نظر بگیرد - از کودکان بخواهید تا افکارشان را بلند بیان کنند
جواب اشتباه را به عنوان یک فرصت یادگیری تلقی کنید. هرگز کودک خود را به خاطر جواب اشتباه سرزنش نکنید؛
|